KNJIGA

Pravi broj im nije moguće utvrditi zbog nedostatka ujednačenih kriterijuma za njihovo definisanje, počev od toga koliko se skupina koliba i baraka može tretirati kao naselje. Da li je pri tom presudan broj kuća ili broj stanovnika? I pre svega, šta je to sirotinjsko naselje?

Oni koji postavljaju ovakva pitanja ne mogu računati na gotove odgovore, budući da se u Srbiji ovakva naselja naveliko ignorišu. U inostranstvu se za njih gotovo i ne zna, uprkos činjenici da su razvijene evropske zemlje – deportujući odbijene migrante/kinje – u velikoj meri doprinele njihovom nastanku i brzom širenju. Trend neobaveštenosti onemogućava pružanje odgovora na još važnije pitanje, pitanje o životnim uslovima onih koji su prinuđeni da tamo stanuju. Posebno je upadljiv primer naselja ispod drumskog mosta Gazela. S obzirom na to da se nalaze u sred grada, pored ovih kuća i baraka svakodnevno prolaze desetine hiljada ljudi, ali retki su oni koji su posetili naselje, koji poznaju njegove stanovnike ili su se uhvatili u koštac sa životnim uslovima koji tamo vladaju. Jedini način da se ukloni ovaj ozbiljan nedostatak jeste lično se uputiti u takva naselja, ostvariti kontakt sa stanovnicima i posvetiti im onu vrstu pažnje koja se inače poklanja ostalim mestima i ljudima u gradu.

Ova knjiga nas vodi u tu belu mrlju na mapi srca Beograda, kako bi redefinisala njenu poziciju u svesti javnosti i u topologiju grada integrisala ovo mesto, tako upečatljivo i važno za srpsku savremenu istoriju. Ona bi, s jedne strane, trebalo da animira čitaoce da posete Gazelu ili slična naselja, i neposredno se uhvate u koštac sa situacijom, a s druge strane, trebalo bi da ukaže na višeslojne mehanizme marginalizacije i diskriminacije Roma i uz pomoć fundiranog opisa ovog sociotopa posluži kao opšta osnova za dalje humanitarne i političke projekte. Čak i onim čitaocima koji nemaju nameru da se direktno upute u naselje vodič će pružiti uvid u mesto, koje služi kao primer za stambeni i životni prostor desetina hiljada Beograđana, isključenih iz većinskog društva. Sa njega se može pročitati paradigma novije istorije Roma u jugoistočnoj Evropi.

Struktura i sadržaj

Na početku se nalazi poglavlje Obilazak, koje uvodi u naselje i dopunjeno je konkretnim podacima o stanovanju, stanovništvu i okruženju. Na ove osnovne informacije nadovezuju se poglavlja sa jače izraženom socijalnom notom kao što su Zdravlje, Privređivanje i Transport. Poglavlja Ishrana, Kupovina kao i Religija i praznici pružaju čitaocima uvid u svakodnevicu sirotinjskog naselja, dok se poslednji deo knjige Kultura i obrazovanje, Društvo, Politika najviše bave marginalizacijom i diskriminacijom stanovnika i tako rasvetljavaju uzroke postojanja jednog takvog naselja. Na kraju se nalazi priča o planiranom raseljavanju, koja dodatno ukazuje na poteškoće i nestalnost u svakodnevnom životu u Gazeli. Korisne informacije, Jezički vodič i Rečnik doprinose upotrebnoj vrednosti vodiča.

Osim toga, pojedina poglavlja prati diskusija, koju su Eduard Frojdman i Đan Gilđi vodili na prezentaciji projekta 14. Januara 2007. u pozorištu dietheater-Konzerthaus u Beču. Ovi prilozi i transkribovani komentari provlače se kroz čitavu knjigu, uvek na kraju stranice, i pružaju dokumentaciju o nastanku kao i drugim pitanjima koja su ostala otvorena i nakon što je završen tiposkript. Na taj način se projekat vraća u kontekst iz kog je proizašao – kontekst savremene umetnosti.